‘Mijn leven in kaart’ is een door zorgaanbieder Reliëf ontwikkelde methode om met ouderen in gesprek te gaan over hun levensverhaal aan de hand van thematische vragen. Zo krijgen zij grip op dit verhaal, kunnen zij ingrijpende ervaringen een plaats geven en/of de balans van hun leven opmaken. De methode is onlangs erkend als effectief, met eerste aanwijzingen voor effectiviteit, door de erkenningscommissie ouderenzorg. Met behulp van thematisch ingedeelde gesprekskaarten vertelt de oudere in 7 sessies, verdeeld over ca. 2 maanden, over gebeurtenissen uit zijn of haar levensverhaal. De luisteraar maakt aantekeningen en verzamelt met de oudere beeldmateriaal. Daarmee kan de luisteraar, in nauw overleg met de oudere, een levensboek maken. Het instrument bestaat uit 50 gesprekskaarten. Met behulp van gesprekskaarten komen de thema’s ‘Relaties’, ‘Wonen & Bezit’, ‘Opleiding, Werk & Hobby’s’, ‘Kijk op het leven’, ‘Oud worden: Gunst of Kunst?’ aan de orde.
Onderbouwing
De methode is ontwikkeld op basis van de uitkomsten van internationaal onderzoek naar life review. Life review is het gestructureerd terugkijken op het geheel van de levensloop in een individuele setting vanuit een evaluerend perspectief. Onderzoek toont aan dat life review positieve effecten heeft op mentaal welbevinden, identiteitsondersteuning en zingeving. De methode bouwt voort op theoretische inzichten uit de narratieve psychologie en narratieve gerontologie, namelijk dat de identiteit van een mens een narratief construct is. Door het narratief construct te vertellen wordt deze telkens bijgesteld en of getransformeerd, waardoor de verteller haar of zijn eigen identiteit als een continuïteit ervaart en het verhaal van het leven voortgang heeft, of weer krijgt. Life review is daarom speciaal (doch niet uitsluitend) geschikt voor ouderen, die geconfronteerd worden met meer of minder ingrijpende veranderingen in hun leven, zoals het verlies van werk, het verlies van een partner, een verhuizing of beperkingen als gevolg van gezondheidsproblemen.
Onderzoek
Van 2005 tot 2008 is de testversie van de methode (destijds Open Kaart genoemd) onderzocht op effecten ten aanzien van psychisch en sociaal welbevinden (RAND-36 en de Leuvense Welzijnsschaal), alsmede op de effecten op zingeving (middels kwantificerend kwalitatief onderzoek naar de verhalen van de ouderen) in een RCT-design (64 experimenteel, 32 controlegroep). Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat de interventie geen significant positieve effecten heeft op psychisch en sociaal welbevinden, in vergelijking met de controlegroep (gecontroleerd voor de factor aandacht). Wel kon een significant positief effect worden vastgesteld op depressieve klachten, hetgeen in lijn is met eerder onderzoeken naar de effecten van life review.
Door wie
De interventie kan uitgevoerd worden door verzorgenden (niveau 3 en hoger), activiteitenbegeleiders, psychologen, geestelijk verzorgers of vrijwilligers. Wanneer de interventie onder de verantwoordelijkheid van een zorgaanbieder wordt aangeboden, beveelt Reliëf aan om de luisteraars een korte scholing te laten volgen die bijvoorbeeld door een geestelijk verzorger of psycholoog wordt gegeven. Het format voor deze scholing vindt u op de website van Reliëf.
Reliëf
Reliëf is een christelijke vereniging van zorgaanbieders te Woerden. Zie www.relief.nl
Contactgegevens
Reliëf, christelijke vereniging van zorgaanbieders
Wout Huizing en Thijs Tromp
Meer informatie
Download de uitgebreide beschrijving in de Databank Interventies (pdf)