In oktober 2013 zijn er bij De Friese Wouden vijf medewerkers werkzaam in de thuiszorg opgeleid tot mapper DCM Ondersteuning Thuis. DCM staat voor Dementia Care Mapping. DCM is een intensieve observatiemethode én een proces. De observatie brengt het welbevinden van mensen met dementie in kaart. DCM wordt vooral in intramurale settings toegepast, maar nu dus ook thuis. Een 'mapper', een observator die is opgeleid in DCM zit 'als een vlieg aan de muur' in de huiskamer, zolang het zorgmoment van de thuiszorgmedewerker duurt. De mapper noteert elke twee minuten wat hij ziet. Wat gebeurt er? Hoe reageert de cliënt daarop? Hoe gaat de thuiszorgmedewerker en andere aanwezigen met de cliënt om? Waar voelt de cliënt zich prettig bij en waarbij niet?

Resultaten uit observaties
De beschikbare gegevens worden in een computerprogramma verwerkt tot bruikbare informatie. Duidelijk wordt dan bijvoorbeeld waardoor een cliënt actiever wordt, hoe de cliënt reageert op een bepaalde interactie van een medewerker etc. Met andere woorden: de gegevens uit de observatie geven inzicht in het welbevinden van de cliënt. Dit wordt na afloop met de medewerker en algemeen in een teamoverleg besproken. Uit de resultaten volgen actiepunten. Een volgende observatie maakt duidelijk of de actiepunten doorgevoerd zijn.

Dementia Care Mapping (DCM)
Zorgorganisatie De Friese Wouden kwam in 2005 voor het eerst in aanraking met Dementia Care Mapping tijdens een werkbezoek aan Denemarken. Opmerkelijk is dat DCM tot dan toe aan Nederland voorbij was gegaan. Volgens de dementievakgroep komt dat vooral doordat de zorg vooral gericht is op medische oorzaken en gevolgen van dementie. Bij DCM staat echter de psychosociale kant van de ziekte en de beleving van de cliënt centraal. De Friese Wouden was overtuigd van de meerwaarde van DCM voor haar cliënten en medewerkers. Daarop besloot de organisatie om DCM naar Nederland te halen. De Friese Wouden is nu licentiehouder voor DCM in Nederland. DCM Nederland beschikt sinds 2009 over erkende trainers die opgeleid zijn aan de Universiteit van Bradford.

Persoonsgerichte zorg
Het uitgangspunt van DCM is persoonsgerichte zorg. Bij mensen met dementie gaan cognitieve (leer)vermogens achteruit, maar emoties blijven in stand. Mensen met dementie zijn gevoelig voor omgeving, sfeer en de manier waarop ze benaderd worden. Persoonsgerichte zorg gaat uit van vijf psychologische behoeftes van mensen met dementie:

• Comfort
• Identiteit
• Bezigheid
• Gehechtheid
• Erbij horen

Intra- en extramuraal
Na enkele jaren ervaring in Nederlandse verpleeghuizen en kleinschalige woonvormen, is de methode nu ook getest in de thuissituatie. Deze studie vond samen met het UMC Groningen plaats binnen Thuiszorg de Friese Wouden in de gemeenten Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen. De conclusie is dat de methode ook in de thuiszorg acceptabel en bruikbaar is.

DCM Nederland
DCM is ontwikkeld door leden van de Bradford Dementia Group in Engeland (Brooker&Surr, 2004). DCM wordt steeds verder verfijnd en wordt nu al toegepast in ruim twintig landen over de hele wereld, zoals Amerika, Australië en Japan, maar ook in Duitsland en Denemarken. De Friese Wouden haalde de methode naar Nederland en richtte DCM Nederland op, die sinds 2009 beschikt over trainers die opgeleid zijn aan de Universiteit van Bradford. Vanuit DCM Nederland worden cursussen aangeboden waarin medewerkers kunnen leren werken met de observatiemethode en worden ondersteund bij het implementeren van DCM binnen de eigen organisatie.
De observatiemethode wordt ook toegepast in alle verleeglocaties van Vierstroom; Zorgpartners Midden-Holland is met een pilot gestart.

Meer weten over DCM Nederland? www.dcmnederland.nl

bronnen
www.innovatiekringdementie.nl
www.friesewouden.nl

Informatie
Download voor meer inzicht ook de presentatie Dementia Care Mapping. Geef mensen met dementie een stem van Aukje Post, 27-9-2013 (pdf)