SuperFIT is een programma dat bij peuters gezond eten en een actieve leefstijl stimuleert. De aanpak is ontwikkeld door gezondheidswetenschappers Sanne Gerards en Jessica Gubbels van de Universiteit Maastricht, in samenwerking met Spelenderwijs (een organisatie voor kinderopvang in de gemeente Sittard en omgeving) én met Ecsplore (een stichting die bijdraagt aan het sportieve en culturele klimaat in de Westelijke Mijnstreek). De focus van leefstijl- en beweeginterventies bij kinderen ligt vaak bij de basisschoolleeftijd. Zonde, want daarmee verlies je veel kostbare tijd.’ De twee onderzoekers zagen de noodzaak voor een aanpak voor peuters. SuperFIT is op maat gemaakt, steeds toegespitst op de behoeftes van die éne peuteropvang-groep. Met subsidie van ZonMw startten Sanne Gerards en Jessica Gubbels in 2017 een onderzoek naar het effect van de aanpak op twaalf peuterdagverblijven. Uit het onderzoek blijkt dat SuperFIT op de peuteropvang-locaties een positief effect heeft. Kinderen zijn actiever en eten meer groenten en fruit. Thuis werden de resultaten niét gezien.
Op maat
SuperFIT begint altijd met doelen stellen: voor welk doel is er voor de peuteropvang nog winst te behalen? Bijvoorbeeld dat de peuters elke dag fruit en groente eten bij de opvang, of dat ze meer beweegspelletjes doen. Vervolgens wordt geïnventariseerd: wat heeft de peuterklas nodig om dat doel te bereiken? Jessica Gubbels: ‘Voor de ene opvang zijn dat kindvriendelijke mesjes om zelf fruit en groente mee te snijden, bij de ander is dat een loopfietsje in de klas. SuperFIT is dus op maat gemaakt, steeds toegespitst op de behoeftes van die éne peuteropvang-groep. Daarom noemen we het een aanpak, en geen interventie.’ Er zijn kaarten met tips voor gezonde activiteiten voor binnen en buiten, en bijbehorende materialen zoals een hoepel of een bal. De poppen Siem en Puk staan symbool voor SuperFIT. Pedagogisch medewerkers kunnen worden gecoacht om de aanpak succesvol én duurzaam in te voeren, zodat er blijvend aandacht voor is. SuperFIT wordt altijd geïntegreerd in het bestaande programma. Jessica: ‘Ook dat vinden wij belangrijk, het moet voor medewerkers géén extra belasting vormen. Dus ook de coaching vindt meestal plaats tijdens de opvanguren in de klas.’
Rugzakje mee naar huis
Stichting Ecsplore coacht de pedagogisch medewerkers op de werkvloer en geeft workshops over de aanpak. De bedoeling is dat de pedagogisch medewerkers van het peuterdagverblijf uiteindelijk ‘eigenaarschap’ ontwikkelen voor SuperFIT, zodat ze zich blijvend verantwoordelijk voelen voor de uitvoering. Daan Pluim is projectleider en leefstijlcoach bij Ecsplore. ‘Niet alle pedagogisch medewerkers hechten evenveel belang aan gezonde voeding en bewegen’, zegt hij. ‘Daarom proberen wij bewustzijn te creëren en zelfreflectie te stimuleren." Ook ouders worden betrokken. Voorheen werden voor hen informatie- en voorlichtingsavonden georganiseerd, maar vanwege corona is dat geen optie meer. Daan Pluim: ‘Daarom geven we de kinderen nu om beurten een rugzakje mee naar huis. Daarin zitten bijvoorbeeld kaarten met suggesties voor beweegspelletjes en tips voor gezonde voeding.
Beweegmeter: onderzoek
Met subsidie van ZonMw startten Sanne Gerards en Jessica Gubbels in 2017 een onderzoek naar het effect van de aanpak op twaalf peuterdagverblijven van Spelenderwijs in de gemeente Sittard-Geleen. Daarvoor gebruikten ze een mixed method design. Ook gaven we de peuters een beweegmeter aan een riempje om hun buik, zodat we op de opvang én thuis hun beweegpatroon konden aflezen. Bovendien hebben we ouders drie keer gebeld om te vragen wat hun kind de afgelopen 24 uur gegeten had.’ Het was een kwalitatief én een kwantitatief onderzoek. Aan het onderzoek deden 119 peuters mee, van wie 91 kinderen in de controlegroep zaten. Ze waren gemiddeld 3,1 jaar oud.
Resultaten
Uit het onderzoek blijkt dat SuperFIT op de peuteropvang-locaties een positief effect heeft. Kinderen zijn actiever en eten meer groenten en fruit. Thuis werden de resultaten niét gezien: de kinderen die meededen aan het programma SuperFIT bewogen daar niet meer dan de kinderen uit de controlegroep, en aten niet gezonder. Ook zagen de onderzoekers dat het moeilijk was om ouders te bereiken, met name ouders met een lagere sociaal economische status. Het effect van het rugzakje viel buiten het oorspronkelijke onderzoek, maar wordt op dit moment gemeten.
Erkende interventie
Drie pijlers staan centraal in SuperFIT: bewegen en voeding; thuis en peuterdagverblijf; en de fysieke, sociale en beleidsomgeving. De aanpak kent drie fases: behoeftepeiling, implementatie en borging. Op 1 november 2020 werd het onderzoek met financiering van ZonMw afgerond. Jessica Gubbels: ‘In het voorjaar van 2021 dienen we de aanpak in voor erkenning bij de interventiedatabase van het loket CGL (Centrum Gezond Leven) van het RIVM. Als hij wordt opgenomen, dan kunnen in de toekomst peuters in heel Nederland profijt hebben van SuperFIT.’
Meer informatie
Mer informatie is ook te vinden op de website van Superfit
Bron: ZonMw