Het Verwey-Jonker Instituut, in opdracht van Augeo Foundation, het ministerie van VWS en dertien Veilig Thuis regio’s, heeft in dertien Veilig Thuis-regio’s anderhalf jaar lang gezinnen met kinderen gevolgd waar partnergeweld of kindermishandeling speelt. De gezinnen werden gevolgd vanaf het moment dat de melding binnenkwam bij Veilig Thuis. Bij dertig procent van de gezinnen is het geweld anderhalf jaar na melding bij Veilig Thuis, gestopt. Gezinnen waar partnergeweld en kindermishandeling spelen, hebben echter langdurige en specialistische hulp nodig. Bij ruim vijftig procent van de gezinnen was de thuissituatie anderhalf jaar na melding bij Veilig Thuis, nog alles behalve veilig. Om het geweld te laten stoppen, is het belangrijk dat hulpverleners het geweld durven te benoemen en aan te pakken, geven ouders en kinderen in het onderzoek aan. Geweld is in het gezin vaak niet het enige probleem. Maatwerk is dan ook nodig.

Prof. dr. Majone Steketee, wetenschappelijk directeur van het Verwey-Jonker Instituut en bijzonder hoogleraar intergenerationele overdracht van geweld in gezinnen aan de Erasmus Universiteit is voorzichtig optimistisch gestemd door de onderzoeksresultaten uit het rapport ‘Kwestie van een lange adem: kan huiselijk geweld en kindermishandeling echt stoppen?’ Dat het geweld bij dertig procent van de gezinnen is gestopt, is vergeleken met eerdere metingen een mooi resultaat. Maar om gezinnen uit de vicieuze cirkel van geweld te halen, blijft maatwerk en een integrale aanpak nodig. 

Niet veilig
Bij ruim vijftig procent van de gezinnen was de thuissituatie anderhalf jaar na melding bij Veilig Thuis, nog alles behalve veilig. Steketee: “Daar maak ik mij grote zorgen om. Want we weten ook steeds beter welke schade dat aanricht bij kinderen: traumaklachten, hechtingsproblematiek en emotionele onveiligheid.” Dat kan ervoor zorgen dat slachtoffers van huiselijk geweld, later als ze zelf kinderen krijgen, plegers worden.

"Geweld kan generaties lang doorgaan"

prof. dr. Majone Steketee

Veelvuldig en ernstig
In de gezinnen die gemeld worden bij Veilig Thuis is sprake van veelvuldige en ernstige vormen van kindermishandeling. De meeste kinderen (91%) hebben te maken met mishandeling, verwaarlozing of geweld tussen hun ouders. Er is veel geweld (gemiddeld zo’n 74 incidenten op jaarbasis) tussen (ex)partners onderling. In bijna alle gezinnen (90%) komt partnergeweld voor: het kan gaan om fysiek geweld (slaan, schoppen, krabben, bijten, verwondingen), psychisch geweld (vernederen, uitschelden, dreigementen uiten) en seksueel geweld. Het geweld tegen vrouwen is frequenter en ernstiger dan het geweld tegen mannen. Partnergeweld gaat vaak samen met geweld tegen kinderen. Bij de meeste gezinnen was sprake van zowel partnergeweld als direct geweld tegen kinderen (57%)

Geweld Hoort Nergens Thuis
Mattias Gijsbertsen, directeur van het programma Geweld Hoort Nergens Thuis van de ministeries JenV en VWS en de VNG: “De informatie uit dit onderzoek en uit onze impactmonitor is cruciaal om te bepalen wat de juiste acties zijn om huiselijk geweld te stoppen. We zien in dit onderzoek positieve resultaten van gezamenlijke inspanningen in de afgelopen jaren. Dit onderzoek helpt ons om samen met partners en regio’s de goede prioriteiten te stellen en nog eerder en vaker het geweld te signaleren en te stoppen”.

Afname niet voldoende, het geweld moet stoppen
Uit het onderzoek blijkt dat het bij afname van het geweld wel beter gaat met de gezinsleden, maar pas als het echt helemaal is gestopt, is het welzijn van ouders en kinderen toegenomen tot bijna het niveau van de algemene Nederlandse bevolking. Dat is bemoedigend, vindt Mariëlle Dekker, directeur van de Augeo Foundation:  “Dit onderzoek helpt om bij de aanpak van knelpunten in de jeugdzorg en jeugdbescherming, de focus te houden op het beoogde resultaat: meer veiligheid en welzijn voor ouders en kinderen die geweld meemaken. Het onderzoek bevat een schat aan gegevens waarmee beleidsmakers en praktijkprofessionals hun werkpraktijk zo kunnen verbeteren dat in steeds meer gezinnen veiligheid en herstel mogelijk worden.”

Benoemen. 
Om het geweld te laten stoppen, is het belangrijk dat hulpverleners het geweld durven te benoemen en aan te pakken, geven ouders en kinderen in het onderzoek aan. “Dat klinkt misschien als een open deur, maar het gebeurt toch te vaak niet. Vooral lokale hulpverleners zijn niet altijd goed toegerust om het geweld aan te kaarten. Zij zouden beter getraind moeten worden in het signaleren en benoemen van huiselijk geweld. Ook als gezinnen zeggen dat de thuissituatie is genormaliseerd, moeten zij waakzaam blijven. Er is een groot risico dat de oude geweldspatronen weer de kop op steken”, aldus Steketee.

Opeenstapeling van problemen
Uit het onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut blijkt ook dat geweld niet het enige probleem is. Het merendeel van de gezinnen heeft te maken met een opeenstapeling van problemen: armoede, werkloosheid, alcoholgebruik, opvoedstress, psychische stoornissen. Dit vraagt om een integrale aanpak, waarbij oog is voor de samenhang tussen de diverse vormen van kindermishandeling en huiselijk geweld, de aanwezige risicofactoren en de problematiek bij de verschillende gezinsleden. Een casusregievoerder per gezin is nodig om helderheid te verschaffen naar de leden van het gezin.

Majone Steketee: “De uitkomsten van het onderzoek, hoe positief ook, laten zien dat  kindermishandeling en partnergeweld hardnekkig zijn. Begeleiding is een kwestie van een lange adem.”

Rapport
Download het rapport "Kwestie van een lange adem: kan huiselijk geweld en kindermishandeling echt stoppen?" (pdf)