Kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en Centra voor Jeugd en Gezin werken allemaal met kinderen van 0 tot 4 jaar. In het kader van optimale ontwikkelingskansen voor jonge kinderen ligt samenwerken dan ook voor de hand. Toch komt dit nog niet overal van de grond. Hoe kan dit beter en wat levert een samenwerking op? JSO Expertisecentrum voor jeugd, samenleving en ontwikkeling ging op zoek naar voorbeelden, succesfactoren en opbrengsten van vruchtbare samenwerking tussen Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) en voorschoolse voorzieningen.
Aanleiding was het signaal dat deze organisaties op veel plekken nog maar weinig samenwerken, terwijl kinderdagverblijven en peuterspeelzalen - na het gezin - het eerste opvoedingsmilieu zijn. Meer samenwerking is daarom gewenst.
Varianten van samenwerking
Optimale ontwikkelingskansen voor jonge kinderen is waar kinderdagverblijven, peuterspeelzalen én CJG’s zich sterk voor maken. Maar samenwerking tussen deze organisaties is niet wettelijk geregeld en daarom vooralsnog afhankelijk van lokale initiatieven. In het kader van het JSO-project is er contact gezocht met verschillende kinderdagverblijforganisaties, peuterspeelzalen, CJG’s en gemeenten, die op enige manier samenwerken rondom het jonge kind (0-4 jaar). Het blijkt dat deze samenwerking varieert van een goed contact tussen de manager van de kinderopvang en de jeugdverpleegkundige van het consultatiebureau, tot constructies waarin de kinderopvang een prominente taak of rol heeft in de samenwerking met ouders. Hoe de samenwerking is vormgegeven, hangt af van de lokale situatie en ambitie.
Expertise
Maar waarom is samenwerking zo belangrijk? Pedagogisch medewerkers in kinderdagverblijven en peuterspeelzalen hebben veel kennis van en ervaring met de ontwikkeling van kinderen. Ze zien veel kinderen en bovendien zien ze hen een paar dagdelen per week. Ze volgen de kinderen gericht en systematisch en hebben zo een schat aan informatie. Voorschoolse voorzieningen zijn dus een hele belangrijke vind- en werkplaats wat opgroei- en opvoedproblemen betreft, en een serieuze (potentiële) partner in de zorgnetwerken rondom het jonge kind.
Korte lijnen
De ervaring leert dat niet alleen ouders, maar ook pedagogisch medewerkers wel varen bij een goed contact met het CJG. Het centrum kan bijvoorbeeld met hen meedenken over de ontwikkeling van bepaalde kinderen en observaties uitvoeren op de groep. Hierdoor voelen de pedagogisch medewerkers zich gesteund. Eigenlijk gaat het om het sluitend maken van de driehoek kinderopvang-ouders-CJG. Als de lijnen kort zijn, blijven eenvoudige vragen eenvoudig en kunnen kinderen en ouders in hun vertrouwde omgeving ondersteund worden. En als de vragen zwaarder of complexer zijn is er snel hulp. Daarbij is het belang van de kinderen altijd het uitgangspunt.
Een voorbeeld uit de praktijk
Elly Vanlaerhoven, consulent Advies Peuterontwikkeling in het CJG van Etten-Leur en Zundert, ervaart dat samenwerking eigenlijk alleen maar winst oplevert. Advies Peuterontwikkeling is een product van MEE West- Brabant. Als consulent werkt Vanlaerhoven nauw samen met alle deelnemende CJG-partners en met paramedici, huisartsen, revalidatiecentra, audiologische centra en kinderartsen. Ze fungeert als aanspreekpunt voor alle vragen over een eventueel afwijkende ontwikkeling van kinderen van 0 tot 4 jaar. “Pedagogisch medewerkers in de kinderopvang hebben veel kennis van de normale, kinderlijke ontwikkeling van kinderen. En ik heb als consulent de kennis van de anders verlopende ontwikkeling. Als die kennis bij elkaar komt, kun je optimaal profiteren”, zegt Vanlaerhoven.
Zowel ouders, pedagogisch medewerkers als jeugdverpleegkundigen kunnen bij haar terecht met vragen. Ook kunnen ze een kind aanmelden. Na aanmelding volgt altijd een (telefonisch) gesprek met de ouder en vrijwel altijd een observatie. Bij voorkeur op het kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal (de vindplaats), en soms ook bij het kind thuis. Gemeenten en de inspectie zien Advies Peuterontwikkeling als antwoord op de vraag hoe ze ouders en kinderen tijdig, laagdrempelig en dicht bij huis ondersteuning kunnen bieden. Het is een goede vorm van vroegsignalering en hierin investeren levert op termijn kostenbesparing op. Maar nog belangrijker: het komt het welbevinden van het kind en de direct betrokkenen ten goede.
Informatie en meer voorbeelden
Samenwerking CJG en voorschoolse voorzieningen: Van Toeval naar Sturing is een project van JSO Expertisecentrum voor jeugd, samenleving en ontwikkeling. Bekijk voor meer voorbeelden en tips uit de praktijk de presentatie op Prezi.
Meer informatie over het project kunt u vinden op de website van JSO.
Ook kunt u terecht bij Jeanne van Berkel of Moniek Mors, adviseurs bij JSO Expertisecentrum voor Jeugd, samenleving en ontwikkeling: j.van.berkel@jso.nl, m.mors@jso.nl